Eten kan je hele leven beïnvloeden. Wanneer je last hebt van een eetstoornis ben je geobsedeerd door eten en de invloed die eten heeft op het lichaam. Anorexia en boulimia zijn eetstoornissen waarmee zowel vrouwen als mannen mee kampen. Anorexiapatiënten hebben een vertekend lichaamsbeeld en grote angst om dik te worden. Ook al zitten ze vaak ruim beneden het aanbevolen gewicht voor hun leeftijd en lengte.
Wat is een eetstoornis?
Als je een verstoord eetgedrag hebt is dit een eetstoornis. Je eet niet als je honger hebt, je legt jezelf té strenge dieetregels op die schadelijk zijn voor jouw lichaam, of je eet in een opwelling grote hoeveelheden - meestal ongezond en calorierijk - voedsel.
Oorzaken van een eetstoornis
- Hoe eetstoornissen precies ontstaan, is nog onbekend. Wel is duidelijk dat meerdere factoren een rol spelen:
- Erfelijkheid.
- Ziekten zoals depressie en diabetes.
- Reactie op schokkende en ingrijpende gebeurtenissen zoals fysiek geweld of seksueel misbruik.
- Karakter en persoonlijke eigenschappen. Een negatief zelfbeeld, weinig zelfvertrouwen, een gevoel van tekortschieten, de angst voor afwijzing en de neiging tot perfectionisme.
- Iemand met weinig zelfvertrouwen kan een verstoord eetgedrag ontwikkelen. Omgekeerd kan een eetstoornis of ernstig overgewicht ook tot een lage zelfwaardering leiden.
Anorexia nervosa
Bij anorexia is vermageren een verslaving geworden. Het eten verloopt meestal volgens een dwangmatig patroon. Fanatiek sporten is vaak een manier om het afvallen te versnellen. Sommige anorexiapatiënten beseffen wel dat ze destructief bezig zijn. Anderen houden heel lang vol dat er niks aan de hand is.
Pro ana
Pro ana (pro anorexia) is een trend die vooral op internet wordt doorgegeven. Pro-ana-websites verheerlijken de eetstoornis anorexia. Bezoekers geven elkaar tips om zo snel mogelijk af te vallen en hun eetstoornis voor de omgeving verborgen te houden. Levensgevaarlijke middelen en methoden worden daarbij niet geschuwd. Het Trimbos Instituut plaatst tegenwoordig waarschuwingen op pro-ana-websites.
Lichamelijke gevolgen van anorexia zijn:
- Maag- en darmstoornissen.
- Bloedarmoede.
- Zwakte en moeheid.
- Slecht slapen, concentratieproblemen, geheugenstoornissen.
- Slappe, droge, schilferige huid die donzig behaard kan raken als gevolg van een verstoorde hormoonhuishouding en stofwisseling.
- Geen menstruatie meer.
- Op lange termijn is er risico op botafbraak, oedeem en spierzwakte.
Boulimia nervosa
Boulimia nervosa ofwel ‘vraatzucht’ is bijna het tegenovergestelde van anorexia. Mensen met deze eetstoornis hebben last van heftige eetbuien. Tijdens zo’n aanval zijn ze alle controle over zichzelf kwijt. Hierna gaan ze braken en/of laxeermiddelen en vochtafdrijvende pillen gebruiken om niet aan te komen. Of er volgt een periode van fanatiek lijnen. De eetbuien kennen een vast patroon van fantaseren over eten, inkopen doen en eten tot alles op is. Dit blijft voor de buitenwereld verborgen.
Lichamelijke gevolgen van boulimia zijn:
- Gebitsproblemen (door zuur braaksel).
- Ontstoken speekselklieren.
- Heesheid.
- Pijn in de mondholte.
- Kaliumgebrek en hartritmestoornissen door het braken.
- Nier- en leverbeschadiging door het misbruik van laxeermiddelen.
Overeenkomsten tussen boulimia en anorexia
- Mensen die lijden aan anorexia of boulimia hebben veel overeenkomsten.
- Ze hebben een obsessie met alles wat met eten, gewicht en lichaamsomvang te maken heeft.
- Extreme angst om aan te komen en dik te zijn.
- Vervreemd van hun lichaam: zien zichzelf altijd als dikker dan ze werkelijk zijn.
- Afkeer van het lichaam.
- Willen totale controle hebben over hun lichaam.
- Proberen hun eetproblemen zoveel mogelijk te verbergen. Hierdoor leiden ze een dubbelleven met uitvluchten, trucs en leugens.
- Een derde van de mensen met anorexia heeft ook eetbuien.
Binge Eating Disorder
Net als bij boulimia is er bij een Binge Eating Disorder (BED) sprake van eetbuien, alleen wordt na afloop niet geprobeerd om het voedsel door overgeven kwijt te raken. Het gevolg is veelal gewichtstoename. BED is veel meer dan alleen soms een frustratie ‘weg eten’. Het kan je hele leven gaan overheersen.
Orthorexia
Orthorexia is een eetstoornis waarbij gezond eten een obsessie is geworden. Het begint vaak onschuldig met het mijden van bepaalde voedingsmiddelen. Zoals producten met suiker of vet. Maar naar verloop van tijd worden steeds meer voedingsmiddelen van het menu geschrapt. Het voedingspatroon wordt dan zo streng dat het te weinig voedingstoffen bevat.
Orthorexia is daarom schadelijk voor de lichamelijke gezondheid, maar ook voor de geestelijke. Zo ontstaat het risico op een sociaal isolement. Gezellig bij vrienden eten of in een restaurant wordt immers lastig. Gelukkig bestaan er goede behandelmethodes voor orthorexia bij centra voor mensen met een eetstoornis.
Zelftest: heb ik een eetstoornis?
Heb je het gevoel dat jij je herkent in 1 van bovenstaande omschrijvingen? Op de site van Weet, vereniging rond eetstoornissen, vind je meer informatie en kun je een zelftest doen.
Sterven van de honger
Mensen met een eetstoornis willen hun probleem verbergen en raken daardoor in een sociaal isolement. Bovendien slokt de eetstoornis al hun aandacht en tijd op. Daardoor worden ze sneller depressief, zijn eenzaam en voelen zich machteloos. Anorexia is de psychiatrische ziekte met het hoogste sterftepercentage. 5 à 10% overlijdt als gevolg van uithongering of suïcide.
Hulp bij een eetstoornis
Mensen met een eetstoornis kunnen in principe bij alle soorten therapeuten terecht. Maar iemand met ervaring in deze stoornissen verdient de voorkeur. Op de website van Weet staat uitgebreide informatie over welke hulp beschikbaar is.
Ook op de website van het Voedingscentrum vind je informatie over eetstoornissen. Inclusief links van organisaties die zich hiermee bezighouden, zoals de Nederlandse Academie voor Eetstoornissen. Mocht je nog niet toe zijn aan reguliere hulp? Ook dan zijn er organisaties waar je terecht kunt, zoals Stichting Jij ook kan VitaTwist schetsen na een aantal gesprekken wat we met de situatie kunnen en of dat wij samen hulp zoeken en ik VitaTwist je kan doorverwijzen.
De weg naar genezing is vaak lang en het probleem vraagt om professionele hulp. Ongeveer 40% van de patiënten herstelt volledig, 40% gedeeltelijk en 20% niet. De behandeling van eetstoornissen is eerst gericht op het aanleren van een gezond, evenwichtig en regelmatig eetpatroon. Ook hier kan VitaTwist je helpen.
Daarna richt de behandeling zich onder meer op de mogelijke oorzaken. Denk aan problemen als het negatieve zelfbeeld, de verstoorde lichaamsbeleving en het omgaan met emoties. Ter ondersteuning kunnen, vooral bij boulimia, antidepressiva worden voorgeschreven.
Heb je zelf een eetstoornis?
- Erken dat je een eetprobleem hebt.
- Probeer erover te praten met een vriend, vriendin, iemand op school of een van je ouders.
- Je bent niet alleen, zoek contact met lotgenoten.
- Houd een eetdagboek bij met exacte informatie over wanneer en wat je hebt gegeten. Schrijf erbij wat je dacht en voelde. Zo krijg je meer inzicht in je eetgedrag.
- Ga naar 1 van de eerdergenoemde instanties voor hulp. Of maak een afspraak met je huisarts. Hij of zij kan je zeker verder helpen.
Heeft iemand in je omgeving een eetstoornis?
- Vermoed je dat iemand een eetstoornis heeft? Probeer een goed beeld te krijgen van iemands eetpatroon.
- Knoop een gesprek aan en vertel wat je is opgevallen. Zeg dat je je zorgen maakt en vraag of je kunt helpen.
- Dwing degene nooit tot eten en controleer het eetgedrag niet. Dat werkt alleen maar averechts.
- Houd contact. Ga samen dingen doen die niets met eten te maken hebben.
- Jij kunt weinig aan de eetstoornis veranderen. Probeer daarom de ander over te halen om professionele hulp te zoeken.
- Wordt het je zelf te veel? Zoek dan zelf ook steun.
De sleutel is balans vinden. Het is onrealistisch om alle ongezonde dingen uit je leven te bannen. Af en toe genieten zonder je zorgen te maken om je gewicht of gezondheid hoeft echt geen probleem te zijn.
Het kan zijn dat je toch een keer in een (oud) ongezond patroon vervalt. Voorkom dan dat je gelijk de handdoek in de ring gooit. Het is nooit 'verloren'. Je kunt de draad ieder moment weer oppakken.
Je hebt de leiding over jouw brein en body!
Wil je 1 op 1 coaching en een traject instappen dat bij je past? Neem dan contact op:
Bronnen: Consumentenbond - Voedingscentrum - BGN - Stichting JIJ - Weet - ~Nederlandse Academie voor Eetstoornissen - Trimbos en meer...